En jij denkt dat je niks te verbergen hebt?

Ook de mensen die dachten dat de VS het meest vrije land van de wereld was, waar de vrijheid van meningsuiting het allerbest beschermd zou blijven, zullen zich in de afgelopen weken zijn gaan realiseren dat dit beeld niet (langer) klopt. In de afgelopen weken hebben onder andere Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk reisadviezen afgegeven voor mensen die naar de VS willen reizen; ze waarschuwen hun inwoners dat ze strikt aan alle voorwaarden moeten voldoen die de Amerikaanse immigratiedienst stelt, en dat zelfs dan hun inreis niet verzekerd is. De Nederlandse regering waarschuwt dat mensen die een x in hun paspoort hebben staan, mogelijk op problemen stuiten als ze de VS in willen.

NRC bracht afgelopen week vier verhalen van mensen die om volstrekt onduidelijke redenen werden vastgehouden en werden behandeld als criminelen. Heb je ooit een misstap begaan bij een visumaanvraag, ben je activist voor de Palestijnse zaak of heb je zelfs maar familie die sympathiseert met de strijd van Hamas, of ben je in het verleden ooit verslaafd aan drugs geweest: allemaal redenen genoeg om je op te pakken. Wetenschappers worden aan de grens geweigerd omdat ze kritiek hebben op president Trump.

Deze gang van zaken maakt duidelijk hoe belangrijk privacy is - zelfs als je denkt dat je niets te verbergen hebt. Veel mensen die hun data achteloos delen met de eigenaren van Facebook, Microsoft en Google, realiseren zich niet dat de Amerikaanse overheid volgens de nationale wetgeving het recht heeft om te allen tijde inzage te eisen in alle gegevens die big tech over jou heeft verzameld; en dat die data ook gebruikt kunnen worden om te onderzoeken of je je niet al te kritisch hebt uitgelaten over Trump.

Het is de moeite waard om op dit moment nog eens die gouwe ouwe tekstvan Boris Veldhuijzen van Zanten op te snorren. Vier redenen geeft hij om je zorgen te maken, ook al denk je dat je niks te verbergen hebt. Zijn argumenten, zeven jaar geleden gegeven, zijn razend actueel:

1. Omdat wij toevallig in een rijk land leven waarin we ons over het algemeen geen zorgen hoeven te maken om ons dagelijks brood, betekent niet dat we ons niet druk hoeven te maken over honger elders in de wereld. Zo is het ook met privacy. Ook al leven wij (nog wel) in een rechtsstaat; dat is niet overal het geval. En we hebben geen enkele garantie dat onze rechten altijd gehandhaafd blijven, zo laten de recente ontwikkelingen in de VS zien.

2. Privacy gaat in wezen over het recht om jezelf onbespied te wanen. Het is het recht om je in je eigen huis te gedragen zoals je wilt zonder dat je hoeft te vrezen dat vreemde ogen jouw fratsen niet alleen bekijken maar ook opslaan voor later gebruik. Online zou je datzelfde recht moeten hebben.

3. Als je de garantie krijgt, van wie dan ook (of het nou Facebook is of de Nederlandse overheid) dat jouw data altijd veilig zullen blijven en nooit voor andere doelen zullen worden gebruikt: geloof het niet. Niemand kan die garantie geven, want de toekomst is per definitie onzeker. Je kunt alleen enige zekerheid ontlenen aan de wetenschap dat je data na gebruik vernietigd zullen worden; en die zekerheid krijg je zelden.

4. Wie zegt dat ie niks te verbergen heeft, zou eigenlijk ook zijn slaapkamerdeur wijd open moeten zetten, de wc niet op slot doen, en zijn telefoon onbekommerd aan jou moeten afstaan voor nadere inspectie. We hebben geheimen, dat zit in onze aard; en het is onnatuurlijk om dat te ontkennen.

Ik wil aan deze lijst nog een vijfde argument toevoegen: privacy is niet een persoonlijk, maar een collectief goed. Privacy gaat soms over hoogst individueel gedrag, maar vaker gaat het over een interactie tussen mij en een ander. Het gaat over de tijdschriftabonnementen die op mijn adres binnenkomen waar ook mijn huisgenoten gebruik van maken; het gaat over de tv-programma's die we kijken.

Het meest pregnant vond ik dit uitgangspunt geschonden in Jeff Jarvis's Public Parts; een boek waarin hij beweert dat we eigenlijk een maatschappij zijn geworden waarin we geen geheimen meer hebben voor elkaar, en dat dat maar goed is ook. Hij schrijft onbekommerd over de effecten die de behandeling voor prostaatkanker heeft gehad op zijn stoelgang en seksleven. Wat hij niet schrijft, is of hij zijn partner toestemming heeft gevraagd deze ontboezemingen met de wereld te delen.

Privacy is meer dan een individueel recht; het is een collectieve publieke waarde, die het mogelijk maakt dat wij als beschaafde mensen met elkaar leven. En dat vind ik misschien wel het meest doorslaggevende argument om er heel zuinig mee om te springen.