De snelste en best doordachte reactie op het VVD-plan om de internetactiviteiten van de omroepen te kortwieken, kwam van GeenStijl-oprichter Ambroos Wiegers. Wiegers maakt korte metten met het voornemen. Het enige bezwaar dat ik tegen zijn analyse heb, is dat het plan volgens hem het gevolg is van een jarenlange lobby van de krantenbazen. Ik ben bang dat dat te veel eer is. Volgens mij was het VVD-kamerlid van Miltenburg zelf die op eigen kracht, met nul verstand van zaken, het idee lanceerde.
Niet dat het de krantenuitgevers slecht uitkomt. Integendeel. De hoofdredacteur van de Volkskrant noemt het voor de kranten ‘een goede ontwikkeling’. Dat vind ik een kortzichtige reactie. Natuurlijk is er sprake van concurrentievervalsing door de publieke omroep, maar die vindt over de hele linie plaats, niet alleen op het internet. De omroep heeft een wettelijk opgelegde taak om onder meer nieuws en actualiteiten te presenteren. Daarvoor krijgen de omroepen niet alleen zo’n 800 miljoen euro per jaar overgemaakt, maar maken ze ook nog gebruik van extra reclame-inkomsten. Tegelijk is het de omroepen verboden om extra commerciële activiteiten te ontplooien.
Het is tegen die rare constructie dat de krantenuitgevers te hoop zouden moeten lopen. Mijn pleidooi zou zijn: maak publiek ook werkelijk publiek.
Op de eerste plaats: de ster moet afgeschaft. De ster werkt verstorend op de markt, omdat het advertentiegelden binnensleept die anders naar puur commerciële partijen zou gaan. Op de tweede plaats: de omroep zit op haar eigen producten als een hen op haar eieren. Dat is raar: wat met publiek geld gefinancierd is, is van ons allemaal. Zie de hele discussie rondom de publicatierechten van de programmagegevens. Het heeft decennia geduurd voordat de omroep eindelijk in beweging kwam en het goed vond dat derde partijen, zij het mondjesmaat, toegang kregen tot de gegevens.
Dat moet rigoureus anders. Alles wat de omroep publiceert, moet publiek bezit worden. En dan, Anouchka van Miltenburg, op een moderne manier. Weet u, met dat internet kun je tegenwoordig best wel veel. Heeft u wel eens op Wikipedia gekeken? Klein voorbeeldje van modern gebruik van internet. En publiek bezit, letterlijk. U en ik kunnen zo meteen het lemma dat over u gaat, aanpassen naar ons eigen inzicht. Ik zou er bijvoorbeeld in kunnen zetten dat u weinig verstand heeft van media.
Alle omroepproducties moeten op zo’n manier ontsloten worden. Stel het bewerkte én het ruwe audio en videomateriaal beschikbaar voor bewerking door wie maar wil. Dat kunnen commerciële partijen zijn zoals krantenuitgevers, maar ook de buurjongen die zijn eigen mashup wil maken van Paul de Leeuw en Sacha de Boer.
Overigens schuilt in dit voorbeeld (Paul de Leeuw) ook meteen een ander probleem in de huidige omroepwet. Want Paul de Leeuw drijft een commerciële onderneming, die zelf de rechten heeft op zijn programma’s en slechts een uitzendlicentie verkoopt aan de VARA. Ook van dit soort rare constructies moeten we dus af. Programma’s die met publiek geld van derden worden gekocht, worden publiek bezit. Klaar. Anders kopen we ze maar niet. En wil Paul de Leeuw dit niet? Geen probleem toch – er zijn genoeg commerciële partijen waar hij zijn programma’s aan kan slijten. Lossen we meteen een ander probleem op: hoe zorgen we dat de publieke omroep kwaliteit kan waarborgen en niet hoofdzakelijk rotzooi uitzendt die geschikt is om Henk, Ingrid en Anouchka van Miltenburg tevreden te laten onderuitzakken.