Kannibalen op de krant

Op het moment van schrijven (donderdagochtend) zijn we inmiddels bij aflevering 191 van het nieuwe boek Wembley aanbeland. Als u dit leest, zijn we de tweehonderd wel voorbij en staat de hele roman online. Een knappe marketing-actie of een innovatieve internet-toepassing? Een beetje van allebei, vermoed ik.

Richard Osinga, auteur en werkzaam bij multimedialab Oberon, publiceert zijn nieuwe, derde roman ‘Wembley‘ geheel online, in kleine stukjes. Hij begon er maandag mee, en nadat een Volkskrantblogger de draad had opgepikt, kreeg zijn initiatief snel vaart. Iedereen met een eigen website of weblog kan een stukje code kopiëren en daarmee een fragment van Osinga’s boek publiceren. Gisteren pas werd zijn boek officieel gepubliceerd.

De auteur is niet bang dat zijn boek nu niet minder verkocht gaat worden omdat hij de inhoud al gratis via internet weggeeft. ‘Het is geen optimaal lezersgenot om je boek via een website te lezen’, zegt Osinga. ‘Ik hou ervan een boek in mijn hand te houden. De meeste mensen willen dat papier meenemen naar het strand, in bad of in bed.’
Osinga wilde in eerste instantie het hele boek in pdf-formaat online zetten, maar dat zag zijn uitgever Querido niet zitten. Die was bang dat er inkomsten gederfd zouden worden. Maar de nu gekozen werkwijze, in afleveringen, kon wel op de goedkeuring van de uitgever rekenen. ‘Deels uit promotie-overwegingen’, aldus Osinga. ‘Maar ook omdat ik schrijver ben en zoveel mogelijk gelezen wil worden. Als er nu honderd mensen minder mijn boek kopen omdat ze het al op internet hebben gelezen, kan ik daarvan niet wakker liggen.’

Ik denk dat Osinga gelijk heeft. En ik zie een parallel met de nieuwe site die de Volkskrant deze week lanceerde. Gisteren stond een ingezonden brief in de krant van een lezer die ons met Sinterklaas vergeleek. ‘Je zou wel gek zijn om nog betalend abonnee van de gedrukte versie te blijven’.

Marketeers spreken van het gevaar van kannibalisme: dat je door iets, een boek of een krant, gratis weg te geven, je verkoopcijfers drukt en dus omzet aan het derven bent.
Die angst is wat ons betreft onterecht. Op de eerste plaats omdat de gedrukte krant een heel ander product is dan onze website. De lezer die denkt dat hij de krant niet meer hoeft te kopen, gaat veel missen. De papieren krant blijft wat mij betreft onovertroffen voor met name het wat ‘langzamere’ nieuws, de achtergronden, analyses en reportages. De Volkskrant classic, zoals wij hem intern inmiddels noemen, is handig voor die mensen die een maal per dag het overzicht van het belangrijkste nieuws willen, met alle duiding en uitleg die daarbij hoort. Alle informatie die erin staat, is ongetwijfeld ook op internet te vinden. Toch is de groepering, de rubricering handig. Als de papieren krant niet bestond, zou die uitgevonden moeten worden.

Internet is natuurlijk het snelle medium, maar niet alleen dat. Ook internet biedt mogelijkheden genoeg voor verdieping en verbreding, maar maakt daarbij gebruik van heel andere middelen dan de papieren krant. Je kunt er gecompliceerde verhalen soms wat beter, intuïtiever, uitleggen, omdat je die verhalen niet op een lineaire manier hoeft te vertellen. Gebruikers klikken op wat ze interessant vinden. Foto’s, graphics, animaties, bewegend beeld, tekst, plus de interactieve mogelijkheden, kunnen ertoe leiden dat de kern uiteindelijk beter beklijft.

Naar onze overtuiging biedt de combinatie van nieuwe en oude media een mooie mogelijkheid om uiteindelijk de ambitie te verwezenlijken die journalisten en boekenschrijvers gemeen hebben: een zo groot mogelijk publiek bereiken. Dat is in ieder geval de verklaarde doelstelling van de multimediale Volkskrant. Het bereik moet zo groot mogelijk, zodat onze journalistieke arbeid door zoveel mogelijk mensen wordt gezien. Dat dat ook commercieel verstandig is, behoeft dan verder geen betoog.