Burgerjournalistiek in optima forma

Een van de mooiste journalistieke genres vind ik de reportage. Het is het verhaal áchter het nieuwsverhaal. Een goede reportage is niet noodzakelijkerwijs een beschrijving van de feiten, maar van de ervaring van de feiten. Een goede reportage laat de lezer de gebeurtenissen meemaken alsof hij er zelf bij was. Een goede reportage laat zich lezen als een roman, of als een thriller: ademloos en in één adem uit.

Journalisten hebben een belangrijke achterstand te overwinnen bij het schrijven van een reportage: ze komen in de regel pas als de ramp al heeft plaatsgevonden en de grote opruiming is begonnen. Ze zijn ter plaatse post facto en komen als mosterd na de maaltijd. Ooggetuigeverslagen zijn zeldzaam en daarom waardevol. Een verslag uit de eerste hand is meestal spannender dan een tweedehands opgetekend verhaal.

Dat bewijst bijvoorbeeld Jeremy Hermanns. Hij was maandag passagier in een toestel van Alaska Airlines waarin op 10 kilometer hoogte de druk wegviel. Er was een gat in de romp gevallen; de cabine vulde zich met de geur van verbrand plastic en vliegtuigbrandstof. ‘Niets kan het hulpeloze gevoel beschrijven dat je bevangt op een moment als dit, als je geen enkele controle meer hebt, je niet kunt ademhalen, en iedereen om je heen verstijfd is van de angst’, schrijft hij op zijn weblog. Zijn verslag wordt gelardeerd met een paar vage maar spannende foto’s, genomen met zijn mobiel, van passagiers in de cabine.

Hermanns is geen professionele journalist. Hij kan wel een pen vasthouden, dat scheelt: zijn verslag leest als een trein. Mede om die reden heeft Hermanns in enkele dagen faam opgebouwd als ‘burgerjournalist’, wiens foto’s en teksten werden gepubliceerd in uiteenlopende media als de Seattle Times en de Seattle Post-Intelligencer. Een andere passagier, Damon Zwicker, maakte opnamen met zijn videocamera die uiteindelijk werden uitgezonden op het lokale televisiestation KOMO.

Nieuwe technologie in mobiele telefoons en elektronische agenda’s maakt het mogelijk dat het vergaren en verspreiden van informatie (foto’s, video’s en teksten) binnen de mogelijkheden van elke burger valt. Vandaar dat we de komende jaren een enorme groei kunnen verwachten van het soort journalistiek als hierboven beschreven. Er is immers nauwelijks meer een nieuwswaardige gebeurtenis denkbaar waar niet een grote groep mensen getuige van is, die als het maar even kan klaar staan met digitaal opnameapparaat. Dit gebeurde het afgelopen jaar bijvoorbeeld al op grote schaal bij de aanslagen in Londen, in juli, en bij het passeren van de orkaan Katarina in New Orleans. Grote media als BBC en CNN maakten grif gebruik van het aanbod van burgerjournalisten om hun materiaal te publiceren.

Deze krant is zich aan het voorbereiden op deze veranderingen. Enkele weken geleden deden we een eerste poging: een dag na de moord op de Nijmeegse Louis Seveke riepen we op onze website getuigen op om zich te melden. Achteraf gezien was dit een ongelukkige zet. Die bewuste moord is immers maar door een heel klein groepje mensen gadegeslagen, en de kans dat hiervan een betrouwbaar ooggetuigenverslag beschikbaar komt, is maar heel klein.

Veel meer kans op succes hebben we als we dit soort oproepen doen bij gebeurtenissen waar veel mensen bij betrokken zijn: bijvoorbeeld het urenlange stilstaan van een trein wegens vermeende terroristische activiteiten van een paar mannen met baarden en Arabische kleding. Maar het hoeven niet altijd harde journalistieke feiten te zijn waarover wordt bericht: een druk bezocht evenement als een concert van de Rolling Stones of de finale van het WK-voetbal kan ook interessant zijn om vanuit het oogpunt van de bezoeker mee te maken.

We zijn ons weblog aan het aanpassen om dit mogelijk te maken. In de loop van januari wordt het mogelijk om met mobiele apparatuur bijdragen en foto’s te plaatsen. We zullen dan ook regelmatiger onze bezoekers vragen om berichten te leveren aan speciaal voor dit doel opgezette weblogs. Stel je voor: als 100 mensen een foto en 3 regels tekst insturen van koninginnedag in Amsterdam of een demonstratie tegen het vreemdelingenbeleid, heb je je ooggetuigenverslag; waardevoller dan een reportage.