Swartz, Manning en MegaUpload: de angstige overheid

We are among you… And we are manySoms begrijp ik mezelf niet. Waarom hield ik in november mijn hart vast voor een overwinning van Mitt Romney bij de Amerikaanse verkiezingen, en was ik opgelucht dat Obama zijn tweede termijn won? Eigenlijk geen idee. Want de president die op het moment van schrijven zijn her-inauguratie viert, is op een aantal terreinen geen haar beter dan zijn voorganger, de geminachte George W. Bush.

De staat hoort geen onbeperkte macht te hebben. De Amerikanen zijn sociaal en economisch zo liberaal zijn en moeten niets van staatsbemoeienis hebben. Maar nu houden ze hun monden gesloten bij een aantal ernstige aantastingen van de burgerrechten, waaraan Obama geen einde heeft willen maken.

Neem Bradley Manning, de soldaat die ervan verdacht wordt de bron te zijn achter Wikileaks. De omstandigheden waaronder hij nu al bijna drie jaar vast zit, zonder dat hij is veroordeeld, hebben tot internationale protesten geleid. Aan dovemansoren gericht.

Neem MegaUpload, de NieuwZeelandse website voor het delen van bestanden, die zonder vorm van proces door de FBI uit de lucht werd gehaald, en waarvan de eigenaren maandenlang vast hebben gezeten. Onterecht, naar het oordeel van de NieuwZeelandse rechter. De FBI had geen spoor van bewijs.

Of neem Aaron Swartz, de programmeur en strijder voor het vrije internet, die door justitie werd vervolgd wegens onder andere het inbreken op computers van het MIT. Swartz wilde wetenschappelijke documenten uit MIT’s bibliotheek vrij beschikbaar maken. Diefstal, meende de aanklager, en dreigde met dertig jaar cel. Swartz kon de druk niet aan en pleegde begin deze maand zelfmoord.

Er is een oppervlakkige overeenkomst tussen deze zaken, en eentje die dieper gaat. De oppervlakkige overeenkomst is de veel te grote vrijheid die de Amerikaanse justitie heeft om aanklachten in te dienen en vervolging in te stellen.

De diepere overeenkomst: een Amerikaanse overheid die doodsbenauwd is om de controle kwijt te raken over het internet. Ik kan het niet beter zeggen dan de Guardian gisteren deed in een commentaar:

What has happened, in fact, is that governments which since 9/11 have presided over the morphing of their democracies into national security states have realised that the internet represents a truly radical challenge to their authority, and they are absolutely determined to control it. They don’t declare this as their intention, of course, but instead talk up “grave” threats – cybercrime, piracy and (of course) child pornography – as rationales for their action. But, in the end, this is now all about control.

Foto: Randi Scott via Compfight

Open data verdient betere ontsluiting

Kreeg een mailtje van oud-collega Mateo Mol. Hij vroeg of ik op zijn site wilde stemmen bij een wedstrijd die de overheid organiseert voor applicaties die zijn gebouwd op basis van 'open data'. Mateo en een andere oud-collega hebben gewerkt aan 10000scholen.nl, een website waar ouders informatie kunnen opvragen over lagere en middelbare scholen in hun omgeving. Je kunt er zien wat de verhouding autochtoon/allochtoon is, hoe de school het doet bij de eindexamens, wat het oordeel is van de inspectie, en of er meer mannen dan vrouwen bij het onderwijzend personeel zitten. De informatie waar de site zich op baseert komt uit databases die de overheid de laatste jaren heeft opengesteld.

Als elke overheid dit voorbeeld volgt, zegt Neelie Kroes van de Europese Commissie, kan dat de economie in de EU een jaarlijkse stimulans ter waarde van 40 miljard bezorgen. Die claim wordt niet onderbouwd, maar dat het Kroes menens is mag wel blijken uit haar aankondiging dat ze tot 2013 100 miljoen ter beschikking stelt om data-gedreven technologieën verder te ontwikkelen.

Volgens de definitie is open data:

  • verzameld voor de uitoefening van een publieke taak
  • en betaald met publiek geld
  • openbaar op grond van de wet Openbaarheid Bestuur

Het is bovendien handig dat de data kan worden uitgelezen met behulp van een computer en dus voldoet aan een paar standaarden, zoals XML, SOAP of KML (als het gaat om geografische data). De overheid heeft een site ter beschikking waar ontwikkelaars open data vandaan kunnen halen, en waar al een aantal initiatieven worden gepresenteerd. Zal best een forse lijst zijn inmiddels, maar het probleem is wel dat-ie nauwelijks doorzoekbaar is en ook anderszins weinig overzichtelijk.

Enfin. Terwijl we wachten op een betere ontsluiting van de open datasets, kunnen ontwikkelaars en goudzoekers hier  alvast inspiratie opdoen. En vergeet niet te stemmen op Mateo's site natuurlijk.

Wikileaks brengt ons overheid 2.0

The Economist heeft een verstandig verhaal gepubliceerd over Wikileaks. Het gaat niet zozeer om de aard en de inhoud van de onthullingen, maar om de transparantie die door nieuwe technologieën steeds meer wordt afgedwongen bij bedrijven en overheden. Veel ondernemingen en non-profitinstellingen hebben inmiddels al door dat nieuwe media, en de manier waarop mensen daarmee omgaan, veranderingen afdwingen in de bedrijfscultuur.

Er zijn natuurlijk kansen en bedreigingen: bedreigingen omdat de nieuwe media een verlies aan controle over de boodschap met zich meebrengen. Als je product vroeger werd afgekraakt, gebeurde dat in de beslotenheid van een verjaardagsfeestje en was de schade beperkt. Nu kunnen er meteen honderdduizenden mensen kennis van nemen. Maar ook kansen: wie open en transparant is over zijn bedrijfsprocessen, kweekt vertrouwen en een langdurige band, die ook in tijden dat het tegenzit, waardevol kan zijn.

De Amerikaanse regering kampt ook met dit dubbele effect. Aan de ene kant is er de directe schade die vooral diplomatiek van aard is. Amerikaanse diplomaten zullen zich ook in hun interne ambtsberichten in de toekomst misschien wel diplomatieker uitlaten om niet het risico te lopen dat hun openhartigheden later voor een miljoenenpubliek bekend worden. En hun gesprekspartners zullen misschien ook minder snel het achterste van hun tong laten zien. Maar gek genoeg kweekt de hele affaire ook sympathie voor de Amerikaanse diplomatieke dienst. Veel diplomaten blijken niet van humor gespeende bureaucraten, die in ieder geval over een scherp waarnemingsvermogen beschikken. En tegelijkertijd komen de Amerikanen ook naar voren als een matigende kracht in de wereld.

Ik zou zeggen: trek je conclusies. Zonder nou meteen een pleidooi te willen houden voor het volledig opengooien van alle diplomatieke post – dan zou het snel gedaan zijn met Amerika’s supermacht -, zouden de VS wellicht wel iets minder krampachtig kunnen zijn in hun jacht op Julien Assange, oprichter van Wikileaks, en Amazon niet meteen dwingen om hun hostingdiensten aan Wikileaks te staken. Een actie die overigens ook weinig zin heeft: alle documenten zijn inmiddels ook al via torrents te downloaden. Zo bezien kan de hele affaire ook de eerste opstap zijn naar een overheid 2.0.