Wikileaks brengt ons overheid 2.0

The Economist heeft een verstandig verhaal gepubliceerd over Wikileaks. Het gaat niet zozeer om de aard en de inhoud van de onthullingen, maar om de transparantie die door nieuwe technologieën steeds meer wordt afgedwongen bij bedrijven en overheden. Veel ondernemingen en non-profitinstellingen hebben inmiddels al door dat nieuwe media, en de manier waarop mensen daarmee omgaan, veranderingen afdwingen in de bedrijfscultuur.

Er zijn natuurlijk kansen en bedreigingen: bedreigingen omdat de nieuwe media een verlies aan controle over de boodschap met zich meebrengen. Als je product vroeger werd afgekraakt, gebeurde dat in de beslotenheid van een verjaardagsfeestje en was de schade beperkt. Nu kunnen er meteen honderdduizenden mensen kennis van nemen. Maar ook kansen: wie open en transparant is over zijn bedrijfsprocessen, kweekt vertrouwen en een langdurige band, die ook in tijden dat het tegenzit, waardevol kan zijn.

De Amerikaanse regering kampt ook met dit dubbele effect. Aan de ene kant is er de directe schade die vooral diplomatiek van aard is. Amerikaanse diplomaten zullen zich ook in hun interne ambtsberichten in de toekomst misschien wel diplomatieker uitlaten om niet het risico te lopen dat hun openhartigheden later voor een miljoenenpubliek bekend worden. En hun gesprekspartners zullen misschien ook minder snel het achterste van hun tong laten zien. Maar gek genoeg kweekt de hele affaire ook sympathie voor de Amerikaanse diplomatieke dienst. Veel diplomaten blijken niet van humor gespeende bureaucraten, die in ieder geval over een scherp waarnemingsvermogen beschikken. En tegelijkertijd komen de Amerikanen ook naar voren als een matigende kracht in de wereld.

Ik zou zeggen: trek je conclusies. Zonder nou meteen een pleidooi te willen houden voor het volledig opengooien van alle diplomatieke post – dan zou het snel gedaan zijn met Amerika’s supermacht -, zouden de VS wellicht wel iets minder krampachtig kunnen zijn in hun jacht op Julien Assange, oprichter van Wikileaks, en Amazon niet meteen dwingen om hun hostingdiensten aan Wikileaks te staken. Een actie die overigens ook weinig zin heeft: alle documenten zijn inmiddels ook al via torrents te downloaden. Zo bezien kan de hele affaire ook de eerste opstap zijn naar een overheid 2.0.