Wikileaks schiet zijn doel nu ver voorbij

Ben ik als journalistiek professional heel afvallig als ik meen dat Wikileaks zijn doel voorbij is geschoten?

Zolang deze klokkenluiderssite documenten publiceert over martelingen of andere misstanden in onze westerse democratieën, vind ik dat ze fantastisch werk doet. Maar welk belang is gediend bij publicatie van de mening van de Amerikaanse ambassadeur over Berlusconi? Hoe dient het de democratie dat we weten dat de Italiaanse regeringsleider een ijdeltuit is, en het Angela Merkel ontbreekt aan creativiteit?

Natuurlijk kun je publicatie hiervan verdedigen door te zeggen dat volledige transparantie onze overheden uiteindelijk beter zal maken. Maar daarin geloof ik niet. Integendeel. Als individu ben ik gesteld op een zekere mate van privacy. De meeste bedrijven zijn dat ook, en om goede redenen: als alle interne documenten op straat komen te liggen, is concurrentie feitelijk onmogelijk. Natuurlijk hoeft een overheid niet te concurreren. Maar daar spelen hele andere belangen.

Als een overheidsdienst niet meer in vertrouwen kan communiceren met andere onderdelen uit zijn bureaucratie, is het gevaar levensgroot dat cruciale informatie helemaal niet meer wordt gedeeld. De ambassades zullen voortaan twee keer nadenken voordat ze hun beoordelingen van nationale politici in de landen waar ze werken naar Washington versturen. Hun boodschappen zullen voortaan gedrenkt zijn in risicoloze beschrijvingen die we kennen als diplomatieke communiques. Als instrument voor beleid worden ze dan waardeloos.

Ook in deze berg van documenten die Wikileaks nu heeft gepubliceerd, schuilen sappige onthullingen. Het is wel van belang, denk ik, om te weten dat Saoedi-Arabië heeft gevraagd om een aanval op Iran: dat werpt een aardig licht op de verhoudingen in het Midden-Oosten. Maar neem de verdenking, niet hard gemaakt, dat de Russische leider Poetin banden zou hebben met de georganiseerde misdaad? De man is er nooit voor aangeklaagd, laat staan veroordeeld – en zolang dat niet het geval is en hij een prominente rol speelt in Rusland, moeten we het met hem doen. Onze houding, ons beleid tegenover de Russische regering wijzigt er geen sikkepit door.

Mijn vraag is: zijn alle onthullingen die we dezer dagen te horen krijgen (en er komen vast nog heel spectaculaire aan) van even grote waarde? En als we die vraag ontkennend beantwoorden – schiet Wikileaks dan niet zijn doel voorbij door zich kwetsbaar te maken voor verwijten van effectbejag en goedkope publiciteitsdrang?

Dat zou heel erg jammer zijn, want ik meen oprecht dat Wikileaks tot dusver een belangrijke maatschappelijke rol heeft vervuld met zijn onthullingen over de oorlogen in Irak en Afghanistan, over Icesave en andere schandalen. Ik verafschuw de campagne die nu onder leiding van de Amerikaanse overheid tegen Wikileaks wordt gevoerd. Maar ik ben bang dat de huidige publicatiegolf de vijanden eerder helpt dan schade toebrengt.

3 Comments

  1. Mooi artikel, ben het er niet helemaal mee eens. 80% van #cablegate is inderdaad onzinnig en onnodig, maar dat weegt niet op tegen dit soort verhalen die het licht nu vinden: http://bit.ly/hbG5mw. Je hebt gelijk dat niet alles uit deze enorme berg informatie relevant is, zoals de opmerkingen over Berlusconi en Merkel, maar daar gaat het niet om, daar gaat de aandacht niet naartoe: de aandacht gaat naar de kernwapens in Nederland en de feiten over de overplaatsing van gevangenen uit Guantanamo Bay!

    1. Tja, het punt is dat je een ijzersterke zaak hebt met de punten die je noemt, maar vervolgens je vijanden wapens in handen geeft om je onthullingen terzijde te leggen. Als je de aanval kiest, moet je ook denken om je verdediging!

Comments are closed.