Dom achterhoedegevecht

Het is misschien een beetje oneerbiedig om dit van je broodheer te zeggen, maar soms heb ik grote twijfels over de verstandelijke vermogens van de dagbladuitgevers in Nederland en België. Kennelijk hebben zij weinig geleerd van het debacle dat PCM, moederbedrijf van onder meer deze krant, een paar jaar geleden bij de rechter trof. PCM was het er namelijk niet mee eens dat kranten.com, een ondernemend internetbedrijf uit Rotterdam, de nieuwskoppen van zijn sites plukte en die op zijn eigen site plaatste. Kranten.com won dat juridisch gevecht, de rechter vindt namelijk dat linken op internet nooit verboden kan zijn en dat er geen sprake was van schending van het copyright. Kennelijk zo gedesillusioneerd door deze afgang wilde PCM even later de handdoek helemaal in de ring gooien en totaal van het internet afzien.

Nu overwegen verschillende uitgevers opnieuw naar de rechter te stappen, ditmaal met Google als gedaagde partij. Vorige week schreef ik er al over: Google News is live gegaan. Deze site bevat een compilatie van het laatste nieuws, dat slimme robots van vierhonderd verschillende sites in Nederland en België plukken. Wellicht worden deze uitgevers verblind door de gedachte dat het AFP, het Franse persbureau, vorig jaar is gelukt om Google aan te pakken. Na een eis tot schadevergoeding verwijderde Google in Frankrijk het persbureau als bron. Overigens loopt deze zaak nog steeds voor de Amerikaanse rechter en is het mogelijk dat AFP alsnog moet inbinden.

Dinsdag leidde de WAN, de wereldorganisatie van krantenuitgevers, een spoedvergadering van vakgenoten in Parijs. Daarbij waren ook boekenuitgevers aanwezig: die kampen met een gelijksoortig probleem, aangezien Google zich ook ten doel heeft gesteld om de inhoud van boeken doorzoekbaar te maken op internet. Doel van die Parijse bijeenkomst was een ‘taakgroep’ op te richten die zou moeten onderzoeken of Google, maar ook andere zoekmachines zoals Yahoo, in hun recht staan bij het doorzoeken van de nieuwssites.

Dit is om ten minste vijf redenen een dom achterhoedegevecht.

Op de eerste plaats is er, in ieder geval in Nederland met kranten.com, een juridisch precedent dat niet gemakkelijk omver gehaald zal worden. Op de tweede plaats lijken de uitgevers voorbij te gaan aan het feit dat Google waarschijnlijk juist meer bezoek zal genereren naar hun nieuwssites. Op de derde plaats is het technisch erg eenvoudig om Google het indexeren van je site te belemmeren. En op de vierde plaats is de zogeheten ‘zoekmachine-optimalisatie’ inmiddels een miljardenindustrie geworden op internet: wie in Nederland googlet op het woord ‘nieuws’, klikt in de regel op de eerste gevonden link. Bedrijven blijken veel geld over te hebben om op die eerste plaats terecht te komen. Op de vijfde plaats staan de dagbladuitgevers al bekend als een conservatief, om niet te zeggen reactionair gezelschap. Zo’n rechtszaak, als die ervan komt, zal het imago van een internet-vijandig, alle vernieuwing vermijdende industrie alleen nog maar versterken.

Dat is des te relevanter nu advertentie-uitgaven op internet exponentieel groeien, terwijl ze op papier stagneren. Grote adverteerders zoals Unilever hebben aangekondigd hun online-advertentiebudget te verveelvoudigen. Veel kranten hebben inmiddels al een groter bereik op internet dan met het traditionele papier. Dat heeft sommige hoofdredacties ertoe gebracht (van onder meer Libération en de New York Times) ertoe gebracht te verklaren dat hun online-activiteiten voortaan tot de kern van hun werkzaamheden behoren. Deze activiteiten hangen er niet meer bij, maar staan centraal.

Dit alles betekent niet dat Google zijn gang maar moet kunnen gaan. Publicatie van foto’s bijvoorbeeld zou heel goed wél een inbreuk op het copyright kunnen zijn. Maar in plaats van Google in de rechtszaal te bestrijden, zouden de uitgevers er beter aan doen samenwerking te zoeken, wellicht zelfs iets te leren van het bedrijf dat een van de meest winstgevende is in de nieuwe media.